Nghe Thuat HAn Lam: Irkutsk – Wikipedia tiếng Việt

52°17′B 104°18′Đ / 52,283°B 104,3°Đ / 52.283; 104.300

Irkutsk (tiếng Nga: Ирку́тск) là một thành phố ở Nga, trung tâm hành chính của tỉnh Irkutsk và toàn khu vực Irkutsk với dân số khoảng 620.000 (năm 2015). Đây là thành phố lớn thứ sáu ở Siberia, nằm trong khu vực đô thị sinh sống của 959.000 người (số liệu 2007).

Nằm ở Đông Siberia, trên bờ sông Angara tại hợp lưu của sông Irkut (từ đây xuất hiện tên của thành phố), cách 66 km về phía Tây của Hồ Baikal, có khí hậu lục địa với sự khác biệt nhiệt độ đáng kể. Thành phố chịu ảnh hưởng từ các hoạt động địa chấn của khu vực Baikal với những trận động đất nhỏ thường xuyên.

Thành phố là một trung tâm khoa học và giáo dục lớn với hơn một trăm ngàn sinh viên. Các ngành lĩnh vực công nghiệp chủ yếu là hàng không, thủy điện và sản xuất lương thực. Thành phố là một đầu mối giao thông vận tải quan trọng, trung tâm trên tuyến đường sắt xuyên Siberia và đường cao tốc liên bang "Baikal".

Thành phố cổ của Siberia này được thành lập như là một pháo đài năm 1661. Trong vụ hỏa hoạn năm 1879 thành phố bị thiêu trụi và bị tàn phá nặng nề. Thành phố mang nét đặc sắc của lịch sử Nga; những khu lịch sử của thành phố được UNESCO công nhận di sản thế giới.

Trước Cách mạng Tháng Mười, đây là một thành phố buôn bán sầm uất, trao đổi hàng hóa đã phát triển mạnh giữa Nga và Trung Quốc.
Từ năm 1803, thành phố là trung tâm của Siberia, từ 1822 đến 1884 là trung tâm của khu vực Đông Siberia.

Cảnh quan Irkutsk nhìn từ vũ trụ

Thành phố nằm bên sông Angara, nhánh của sông Enisei, 72 km (45 dặm Anh) phía nam nó là hồ Baikal, và bên bờ đối diện với ngoại ô của Glaskovsk. Con sông này có bề ngang 579 m (1.900 ft) có cầu treo bắc ngang qua. Sông Irkut, tên mà thành phố được đặt theo, là một con sông nhỏ hòa vào Angara đối diện trực tiếp thành phố. Là một thành phố ở Siberi, Irkutsk có một khí hậu cận Bắc Cực với sự chênh lệch lớn về nhiệt độ giữa các mùa trong năm. Tháng 7 là tháng ấm nhất của Irkutsk với nhiệt độ 18 °C (64 °F), và tháng lạnh nhất là tháng 1 khi nhiệt độ trung bình là -40 °C (-2 °F). Lượng mưa cũng thay đổi với lượng mưa lớn nhất vào tháng 7 với lượng mưa trung bình 119 mm (4,70 inch). Tháng khô nhất là tháng 2, với lượng mưa trung bình chỉ 7,6 mm (0,30 inch), phần lớn là do tất cả lượng giáng thủy trong mùa đông là do tuyết bông có độ ẩm nhỏ. Irkutsk nằm trong một vùng đồi dốc của rừng taiga rậm, đặc trưng của Đông Siberi, trái với vùng Tây Siberi bằng phẳng hơn. Theo quy hoạch, vùng đô thị Irkutsk cùng với các thành phố công nghiệp Shelekhov và Angarsk sẽ có dân số 1 triệu người.

Thành phố Irkutsk được thành lập năm 1661 và được nâng cấp địa vị thành thị xã từ năm 1686, nằm trên độ cao khoảng 440 m so với mực nước biển. Trong nhiều thế kỷ qua, với thời tiết khắc nghiệt, Siberi đã nổi danh là nơi lưu đày. Trong quân đội của Thành Cát Tư Hãn, hình phạt dành cho người phạm tội là giết chết hoặc lưu đày đến Siberi^[1].
Vào đầu thế kỷ 19, nhiều nghệ sĩ, quan chức và quý tộc đã bị biệt đày đến Siberi do đã tham gia vào cuộc cách mạng tháng Mười hai chống lại Nga hoàng Nikolai I. Irkutsk trở thành trung tâm chính của cuộc sống xã hội và trí thức của những người bị biệt đày, và phần lớn các di sản văn hóa của thành phố do những người này mang lại.

Giữa thế kỷ 19, tỷ lệ người bị lưu đày trên dân bản xứ là 1/2. Những người khác nhau từ các thành viên của cuộc nổi dậy tháng 12 cho tới những người Bolshevik đã ở lại Irkutsk trong một thời gian dài. Những người này đã có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển và văn hóa của thành phố, khiến cho thành phố cuối cùng đã trở thành một trung tâm văn hóa giáo dục phát đạt của Đông Siberi.

Trong thời kỳ nội chiến nổ ra sau cuộc Cách mạng Bolshevik, Irkutsk trở thành địa điểm của nhiều cuộc xung đột đẫm máu và mãnh liệt giữa "Bạch vệ" và "Hồng quân".

Ngày của thành phố là chủ nhật đầu tiên trong tháng 6.

Thành phố Irkutsk có 112 cơ sở giáo dục mầm non, 77 cơ
sở giáo dục trung học với hơn 59.000 học sinh. Những ngành được giáo dục đào tạo chủ yếu là y tế, nghệ thuật, kịch nghệ, nông nghiệp, khí tượng thủy văn,
địa chất khảo sát kỹ thuật trường học, kỹ thuật kiến trúc và xây dựng, điện ảnh
và truyền hình, kinh tế và luật, năng lượng, cao đẳng kỹ thuật, văn hóa, giáo dục
thể chất, giáo viên giáo dục, kinh tế và du lịch.

Có 23 trường đại học,
bao gồm cả các chi nhánh với đội ngũ giảng viên hơn 100 tiến sĩ khoa học và
trên 2000 tiến sĩ, đào tạo khoảng 260 chuyên ngành cho sinh viên. Tổng số sinh
viên trong năm 2011 là 120.000 người. Các cơ sở giáo dục đại học, viện lớn gồm:

Viện giáo dục quốc gia Đông Siberia, (Восточно-Сибирская государственная академия образования).

Viện nông nghiệp quốc gia Irkutsk, (Иркутская государственная сельскохозяйственная академия).

Viện luật, kinh tế và quản lý Siberia, (Сибирская академия права, экономики и управления).

Đại học Bộ nội vụ Liên bang Nga khu vực Đông Siberia, (Восточно-Сибирский институт МВД РФ).

Đại học nhân văn Baikal, (Байкальский гуманитарный институт).

Đại học kinh tế và luật Đông Siberia, (Восточно-Сибирский институт экономики и права).

Đại học du lịch quốc tế Irkutsk, (Иркутский институт международного туризма).

Cơ sở Đại học hàng không quốc gia Matxcova, (Открыты филиалы Московского государственного технического университета гражданской авиации).

Viện công tố viên Liên bang Nga, (Академии Генеральной прокуратуры РФ).

Đại học kinh tế - thương mại quốc gia Nga, (Российского государственного торгово-экономического университета).

Đại học liên kết phân phối tiêu dùng Siberia, (Сибирского университета потребительской кооперации).

Viện nhân văn hiện đại, (Современной гуманитарной академии).

Viện lao động và xã hội, (Академии труда и социальных отношений).

Viện tư pháp Nga, (Российской академии правосудия).

Viện hành chính Siberia, (Сибирской академии государственной службы).

Viện luật của Bộ Tư pháp Nga, (Российской правовой академии Министерства юстиции РФ).

Đại học kinh tế và tài chính vùng, (Регионального финансово-экономического института).

Đại học thế thao, văn hóa thanh niên và du lịch Nga, (Российского государственного университета физической культуры, спорта, молодёжи и туризма.).

Các trường đại học tổng hợp[sửa | sửa mã nguồn]

Đại học quốc gia Irkutsk, (Иркутский государственный университет). Đại học được thành lập vào năm 1918. Bao gồm 4 cơ sở đào tạo và 9 khoa trực thuộc, một trường kinh doanh quốc tế với hai khoa, 2 chi nhánh. Các hoạt động khoa học của trường đại học được đại diện bởi ba viện nghiên cứu, cũng như một đài quan sát thiên văn và vườn thực vật. Trường đại học đã mở 5 bảo tàng. Tổng số có hơn 800 giảng viên, đào tạo 18.000 sinh viên.

Đại học nghiên cứu tổng hợp kỹ thuật quốc gia Irkutsk, (Иркутский национальный исследовательский технический университет). Được thành lập vào năm 1930 và cho đến nay đã trở thành một trường đại học lớn của khu vực cũng như toàn Liên bang Nga. Hiện nay trường là một trường đại học nghiên cứu trên nhiều lĩnh vực khác nhau, đào tạo trên 35.000 sinh viên với gần 90 chuyên ngành. Đội ngũ giảng dạy của trường gồm 165 tiến sĩ khoa học (Доктор), 562 tiến sĩ chuyên ngành (кандидат наук), tổng số cán bộ nhà trường hơn 3000 người (năm 2006). Từ một trường đại học chuyên về khai khoáng, trường đã phát triển nhanh chóng về quy mô với 10 trường đại học thành viên, nhiều khoa đào tạo và hỗ trợ đào tạo, nhiều viện nghiên cứu và các chi nhánh, viện bào tàng và các trung tâm thực hành. Trường có mối quan hệ quốc tế đa dạng, nhiều sinh viên và nghiên cứu sinh đến từ nhiều quốc gia đang theo học.

Đại học Y khoa quốc gia Irkutsk, (Иркутский государственный медицинский университет). Được thành lập vào năm 1919, bao gồm 8 khoa với đội ngũ cán bộ gồm 100 tiến sĩ khoa học, 350 tiến sĩ chuyên ngành, đào tạo hơn 4000 sinh viên.

Đại học ngoại ngữ quốc gia Irkutsk, (Иркутский государственный лингвистический университет). Được thành lập vào năm 1948, bao gồm hai cơ sở đào tạo và 6 khoa trực thuộc, 12 trường học. Có hơn 10 ngôn ngữ nước ngoài, đào tạo hơn 4000 sinh viên.

Đại học quốc gia kinh tế và luật Baikal, (Байкальский государственный университет экономики и права). Được thành lập năm 1930 gồm 1 trường thành viên, 12 khoa trực thuộc và 4 chi nhánh.

Đại học quốc gia giao thông đường sắt Irkutsk, (Иркутский государственный университет путей сообщения). Được thành lập 1932 như một trường đại học kĩ sư giao thông khu vực Đông Siberia. Năm 1934 trường thành lập chi nhánh tại Novosibirsk. Hiện nay trường bao gồm 1 trường thành viên, 5 khoa đào tạo và 11 chi nhánh ở Đông Siberia và Ulan Bator thủ đô của Mông Cổ.

Khoa học[sửa | sửa mã nguồn]

Hoạt động nghiên cứu khoa học được đặt nền móng từ năm 1851 bởi Tổ chức địa lý của Nga thuộc chi nhánh Siberia. Năm 1949 thành lập chi nhánh Đông Siberia của Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô. Học thuật nghiên cứu ở thành phố Irkutsk bao gồm 9 trung tâm nghiên cứu của Viện Hàn lâm khoa học Nga và chi nhánh Đông Siberia tọa lạc tại quận Akademgorodok.

Trung tâm nghiên cứu khoa học của Viện Hàn lâm khoa học Nga tại Irkutsk lớn thứ hai ở Siberia với đội ngũ hơn 1000 người trong đó có 229 tiến sĩ khoa học và 654 tiến sĩ chuyên ngành. Bao gồm nhiều tổ chức nghiên cứu: địa lý, hóa học, địa hóa, năng lượng vật lý trái đất và vũ trụ, hệ thống năng lượng, vỏ Trái Đất, sinh lý thực vật và sinh hóa, hệ thống động học và lý thuyết điều khiển...

Irkutsk là quê hương của nhà văn Nga nổi tiếng Valentin Rasputin; nhiều tiểu thuyết và truyện ngắn của ông có địa điểm là thung lũng Angara. Bài tiểu luận về lịch sử văn hóa của Irkutsk (và một bài khác về hồ Baikal cận kề) được tập hợp trong hợp tuyển các tác phẩm không viễn tưởng của Rasputin Siberi, Siberi bằng tiếng Nga, đã được dịch sang tiếng Anh.

Năng lượng[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà máy thủy điện Irkutsk là trạm thủy điện đầu tiên trong khu vực Irkutsk. Công việc xây dựng đập ngăn nước khởi đầu vào năm 1950 và kết thúc năm 1958.

Công nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Công ty công nghiệp quy mô lớn nổi tiếng nhất tại Irkutsk là Irkut. Irkut ^[2] (MICEX:IRKT RTS:IRKT) là Hiệp hội Công nghiệp Hàng không Irkutsk^[3], được thành lập năm 1932 tại khu vực Ngoại Baikal ở Liên bang Nga.

Tuyến giao thông quan trọng nhất nối thành phố này với phần còn lại của nước Nga là tuyến đường sắt xuyên Siberi. Irkutsk có 2 sân bay là sân bay quốc tế Irkutsk và sân bay nhỏ hơn, sân bay Tây Bắc Irkutsk. Đường liên bang tới Vladivostok đi qua ngoại ô Irkutsk.